Jan Bergsma

Gemeente Leusden

De gemeente Leusden ontstond in 1969 toen de gemeenten Stoutenburg en Leusden werden samengevoegd. Leusden ligt in de provincie Utrecht, is ongeveer 5.889 hectare groot en heeft ongeveer 30 duizend inwoners. Het ligt op de Utrechtse Heuvelrug én in de Gelderse vallei. Leusden, of Lisiduna wordt in het jaar 777 in geschriften genoemd, maar de locatie werd al vanaf de IJzertijd bewoond. Lisiduna was een Frankische nederzetting die door Karel de Grote geschonken werd aan de st. Maartenskerk in Utrecht. Het had tot de opkomst van Amersfoort een centrumfunctie in noordelijk Eemland. Leusden bleef lang een boerendorp met middeleeuwse buurtschappen als Asschat, Hamersveld, Leusbroek en Achterveld. In de vijftiger jaren van de twintigste eeuw komen er woonwijken gebouwd en breidt Leusden uit. Leusden kent 100 rijksmonumenten en 15 gemeentelijke monumenten. Een belangrijk cultuur-historisch element is de Asschatterkeerkade, één van de oudere nog bestaande elementen van de Grebbelinie. Het stamt uit 1745 en is met zijn 2500 meter één van de langste keerkades van de Grebbelinie. Hier ligt ook de tankversperring waarmee de Duitsers in 1940 probeerden de Valleistelling te doorbreken. Op Leusdens grondgebied liggen de landgoederen De Boom, Lockhorst, Den Treek-Henschoten en Stoutenburg.